THỰC TRẠNG CÔNG TÁC THỰC HÀNH QUYỀN CÔNG TỐ

THỰC TRẠNG CÔNG TÁC THỰC HÀNH QUYỀN CÔNG TỐ, KSĐT, KSXX CÁC VỤ ÁN HÌNH SỰ TẠI VKS 02 CẤP TỈNH BÌNH DƯƠNG VÀ GIẢI PHÁP, KIẾN NGHỊ

          Trong năm 2018, Với sự nỗ lực và tinh thần trách nhiệm của đội ngũ cán bộ, Kiểm sát viên, Viện kiểm sát hai cấp tỉnh Bình Dương đã thực hiện tốt, hoàn thành các chỉ tiêu kế hoạch công tác năm 2018 và các chỉ tiêu được quy định theo các Nghị quyết của Quốc hội đề ra. Trong lĩnh vực thực hành quyền công tố, KS giải quyết tin báo, KSĐT, KSXX hình sự, VKS hai cấp đã thực hiện tốt việc thực hành quyền công tố, kiểm sát chặt chẽ các hoạt động tư pháp trong suốt quá trình tố tụng; không bỏ lọt tội phạm và người phạm tội, không làm oan người vô tội, đã thực hành quyền công tố và kiểm sát 3.580 tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố; Kiểm sát điều tra 2.576 vụ - 4.143 bị can ; Kiểm sát theo thủ tục sơ thẩm hình sự 2.042 vụ - 3.653 bị cáo; Kiểm sát theo thủ tục phúc thẩm hình sự 200 vụ -284 bị cáo. Thực hiện thẩm quyền kháng nghị theo thủ tục phúc thẩm 24 vụ 34 bị cáo,  có văn bản đề nghị Viện KSND cấp cao kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm 07 vụ án hình sự, ban hành 69 văn bản kiến nghị các cơ quan tiến hành tố tụng khắc phục vi phạm pháp luật trong công tác giải quyết tin báo tố giác tội phạm, điều tra, xét xử các vụ án hình sự, Viện trưởng VKSND tỉnh có văn bản đề nghị Chủ tịch UBND tỉnh  chỉ đạo các cơ quan chức năng áp dụng các biện pháp tuyên truyền sâu rộng trong nhân dân nhằm phòng ngừa loại tội phạm giả danh cán bộ cơ quan tư pháp để lừa đảo chiếm đoạt tài sản của nhân dân đang nổi lên trên địa bàn tỉnh.

           Kết quả đạt được thể hiện sự chủ động của VKS hai cấp trong triển khai, thực hiện các chương trình kế hoạch công tác, sự phối hợp có hiệu quả giữa các cơ quan tiến hành tố tụng trong giải quyết vụ việc, vụ án,  đã khắc phục những khó khăn, vướng mắc để hoàn thành nhiệm vụ chuyên môn nghiệp vụ.

          Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đã đạt được là ưu điểm trên, trong thời gian qua, trong công tác này VKS 2 cấp còn những điểm tồn tại thiếu sót cần nghiêm túc khắc phục để nâng cao chất lượng thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp, có thể nêu một số vi phạm, thiếu sót, tồn tại điển hình thường xảy ra:

          - Hoạt động kiểm sát hoạt động điều tra, kiểm sát hồ sơ vụ án chưa chặt chẽ không phát hiện những thiếu sót như: không có hồ sơ bệnh án, hồ sơ cấp cứu bị hại, nạn nhân vì vậy không phát hiện mâu thuẫn giữa kết luận giám định thương tích và quá trình điều trị thương tích; không ghi nhận toàn diện dấu vết hiện trường, phương tiện, dấu vết trên thân thể các đối tượng liên quan để đánh giá tính liên quan trong vụ án; việc khám nghiệm TNGT còn sơ sài, không xác định điểm đụng, điểm va chạm trên phương tiện, hướng lưu thông các phương tiện; việc định giá tài sản trong tố tụng hình sự có lúc chưa kịp thời, chưa thực hiện đúng quy định của Luật, Nghị định, Thông tư hướng dẫn; Không phát hiện các hoạt động điều tra vi phạm nghiêm trong các quy định tố tụng hình sự do đó không có giá trị chứng minh như: 07 hoạt động điều tra phải có mặt KSV; 10 hoạt động điều tra phải có người chứng kiến; các hoạt động điều tra bắt buộc phải thực hiện trong vụ án hình sự.. .

         - KSV có lúc, có nơi chưa thực hiện tốt vai trò, trách nhiệm thực hành công tố như: chưa chủ động đề ra các yêu cầu xác minh, yêu cầu điều tra khi phát sinh vấn đề mới hoặc chất lượng yêu cầu xác minh, yêu cầu điều tra chưa cao; chưa thường xuyên thực hiện thẩm quyền, trách nhiệm về việc trực tiếp ghi lời khai, trực tiếp hỏi cung, trực tiếp xác minh để chủ động làm rõ các vấn đề của vụ việc, vụ án. . .  

          - Việc phối hợp giữa các cơ quan tố tụng trong giải quyết vụ việc, vụ án còn chậm, có vụ việc kéo dài thời gian xử lý tin báo, điều tra xử lý vụ án. Đôi lúc còn lúng túng trong việc áp dụng pháp luật đối với những vấn đề mới phát sinh từ thực tiễn.

           Nguyên nhân:

          -Biên chế KSV bố trí cho từng đơn vị chưa tương xứng với số lượng, yêu cầu của công việc. Trong khi đó, yêu cầu cải cách tư pháp, quy định tố tụng hình sự hiện hành đòi hỏi nâng cao trách nhiệm của từng KSV trong từng vụ việc, vụ án từ giai đoạn tin báo đến giai đoạn xử lý xong vụ án. Vì vậy, thực tiễn đã tạo áp lực rất lớn đối với KSV để thực hiện tốt vai trò, trách nhiệm của mình.

          - Sự hướng dẫn của liên ngành Trung ương thực hiện các quy định của Bộ luật tố tụng hình sự; Bộ luật hình có lúc chưa kịp thời, cón nhiều vướng mắc khó khăn trong áp dụng.

          -Trình độ, năng lực, kinh nghiệm của KSV không đồng đều nhưng tính chủ động trong nghiên cứu, học hỏi nâng trình độ chưa cao; bên cạnh đó công tác quán triệt, phổ biến các quy định pháp luật, các vấn đề mới phát sinh  liên quan đến công tác có lúc, có nơi chưa quan tâm đúng mức, công tác rút kinh nghiệm có nơi chưa thường xuyên.

          II.Giải pháp thực hiện trong năm 2019:

          1/ Chủ động trong đào tạo và tự đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ  gắn với tình hình từng đơn vị

          - Cử KSV tham gia các lớp đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ do ngành tổ chức theo kế hoạch hàng năm.  

          - Từng đơn vị, từng KSV tiếp tục nghiên cứu, quán triệt các Bộ luật có liên quan đến lĩnh vực công tác, đặc biệt nghiên cứu sâu và nắm vững nội dung Bộ luật HS, BLTTHS hiện hành, các văn bản pháp luật ( Nghị quyết; Thông tư; thông tư liên tịch) của ngành Trung ương ban hành trong hướng dẫn thực hiện BLHS, BLTTHS để nắm chắc và thực hiện tốt các nhiệm vụ.

          Việc quán triệt, nghiên cứu với nhiều hình thức phù hợp và chủ động với tình hình tại từng đơn vị, có thể thực hiện theo các hình thức: sinh hoạt theo chuyên đề hàng tuần, sinh hoạt theo chủ đề cụ thể rút ra từ những vi phạm, tồn tại, thiếu sót được rút kinh nghiệm tại đơn vị,  . .

          (Hiện nay, P1,P2,P7 thường xuyên tổ chức các buổi trao đổi về nội dung quy định của 18 văn bản pháp luật có liên quan hướng dẫn thực hiện BLTTHS)

          - VKS tỉnh tiếp tục thường xuyên tổ chức các lớp bồi dưỡng nghiệp vụ tập trung cho cán bộ, KSV hai cấp nhằm nâng cao năng lực và kỷ năng trong thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp (như: kỷ năng thực hiện một số hoạt động điều tra, kỷ năng thực hành quyền công tố và KSĐT,KSXX các vụ án hình sự ), kịp thời bổ sung cập nhật những kiến thức mới có liên quan đến công tác như: quản lý đất đai, đầu tư công, lĩnh vực ngân hàng, tội phạm công nghệ cao. . .Mời Lãnh đạo các Vụ nghiệp vụ VKSTC, Lãnh đạo các Viện nghiệp vụ VKSCC tại TPHCM trao đổi về các kinh nghiệm trong giải quyết án, các vấn đề rút kinh nghiệm từ thực tiễn trong ngành và trong khu vực; Phối hợp liên ngành tố tụng tổ chức các hội nghị về các chuyên đề: án trả hồ sơ điều tra bổ sung; án hủy sửa, điều tra lại; mối quan hệ phối hợp giữa các cơ quan tiến hành tố tụng tại địa phương. Tổ chức giao lưu, học hỏi trao đổi kinh nghiệm với các Tỉnh, Tp khác.

          2/ Tăng cường công tác kiểm tra:

          - Thường xuyên kiểm tra công tác nghiệp vụ của từng đơn vị; mỗi đơn vị có phương pháp tự kiểm tra chất lượng công tác của đơn vị mình để kịp thời phát hiện những vi phạm, thiếu sót xảy ra hoặc chưa được khắc phục để có giải pháp cụ thể.

          - Các đơn vị có thể nghiên cứu xây dựng mẫu hồ sơ kiểm sát đối với một số tội phạm thường xuyên xảy ra ở địa bàn để nâng cao chất lượng hồ sơ KSHS, thực hiện tốt nhiệm vụ thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp, khắc phục khuyết điểm, thiếu sót thường xảy ra.

          - Viện trưởng, Phó viện trưởng được phân công tiến hành tố tụng phải gương mẫu trong chấp hành các quy định tố tụng hình sự, phải xây dựng được nề nếp mang tính nguyên tắc trong công việc như: phải trực tiếp nghiên cứu tài liệu chứng cứ trong hồ sơ vụ án, chứng cứ phải đảm bảo các giá trị theo quy định tại Đ86,87 BLTTHS; KSV phải trực tiếp ghi lời khai, hỏi cung bị can trước khi KSV có đề xuất ký, phê chuẩn các QĐ;  phân định thời hạn KSV báo cáo tiến độ điều tra xử lý án và đề ra yêu cầu điều tra tiếp theo; ĐTV phải phối hợp với KSV trong hoạt động điều tra và KSĐT vụ án hình sự. . .

           3/ Thông báo rút kinh nghiệm

          - Phòng nghiệp vụ VKS tỉnh thường xuyên tổ chức kiểm điểm nhằm rút kinh nghiệm cho cấp dưới khi phát hiện có sai sót, vi phạm. Việc kiểm điểm tổ chức trực tiếp tại đơn vị có vi phạm để phân tích nguyên nhân vi phạm và biện pháp khắc phục. Đồng thời ban hành văn bản rút kinh nghiệm chung trong toàn ngành.

          - VKS hai cấp phải thường xuyên cập nhật nghiên cứu các văn bản rút kinh nghiệm nghiệp vụ của cấp trên để vận dụng vào công việc cụ thể tại địa phương, đặc biệt là các thông báo rút kinh nghiệm của các Vụ nghiệp vụ VKSTC, của Viện KS cấp cao tại TPHCM..

           4/ Biên chế

           Cần bố trí đủ cán bộ, KSV đáp ứng nhu cầu công việc thông qua việc kiến nghị VKSNDTC có giải pháp điều chỉnh biên chế cho VKS Bình Dương.

          Trước hết, từng đơn vị có bố trí hợp lý KSV trong công tác này, đảm bảo KSV có năng lực, trình độ, trách nhiệm, bản lĩnh trong công tác.Phân bổ hơp lý về số lượng và chất lượng KSV giữa những đơn vị khác nhau về số lượng và tính chất công việc.

           III/ Kiến nghị

          Từ những vướng mắc, khó khăn trong công tác nghiệp vụ và những bất cập về quy định của pháp luật, VKSND tỉnh BD kiến nghị ngành Trung ương và VKSNDTC như sau:

          - Đề nghị xem xét, sửa đổi Luật quản lý sử dụng vũ khí, vật liệu nổ, công cụ hỗ trợ năm 2017 vì theo quy định hiện nay sẽ không xử lý hình sự đối với các hành vi chế tạo, tàng trữ, mua bán sử dụng các loại vũ khí có tính năng, tác dụng tương tự

          - Điểm d, khoản 3, Điều 11, Nghị định số 167/2013/CP ngày 12/11/2013 “Quy định xử phạt hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội, phòng chống tệ nạn xã hội …” quy định phạt tiền từ 5 triệu đồng đến 15 triệu đồng đối với hành vi cho vay tiền có cầm cố tài sản, nhưng lãi suất cho vay vượt quá 150% lãi suất cơ bản do Ngân hàng nhà nước Việt Nam công bố tại thời điển cho vay. Thực tiễn hiện nay, các đối tượng cho vay lãi nặng trong lĩnh vực dân sự ( còn gọi là tín dụng đen) khi cho vay không cần tài sản cầm cố, do đó không thể xử phạt hành chính theo Nghị định 167/CP đối với các đối tượng này. Và không thể truy cứu trách nhiệm hình sự về Tội cho vay lãi nặng trong lĩnh vực dân sự theo Điều 201 BLHS với tình tiết cấu thành cơ bản là “ đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này”.

         - Hiện nay, hành vi cho vay lãi nặng trong lĩnh vực dân sự diễn biến phức tạp, gây ảnh hưởng trật tự an ninh xã hội, cần thiết phải xử lý nghiêm minh và có tính răn đe, nhưng quy định pháp luật cón kẻ hở để các đối tượng lợi dụng, mặc khác khoản 2 Điều 201 BLHS quy định tình tiết định lượng: “thu lợi bất chính từ 100.000.000 đồng trở lên” là mức định lượng quá rộng dẫn đến tùy tiện khi quyết định hình phạt và không có tính răn đe tội phạm. Do đó, đề nghị sửa đổi Nghị định 167/CP và sửa đổi Điều 201 BLHS.

         - Hiện nay tình hình tội phạm giả danh cán bộ tư pháp để lừa đảo chiếm đoạt tài sản đang xảy ra ngày càng gia tăng trên phạm vi rộng. Đề nghị Bộ Công an có biện pháp phòng chống và đấu tranh mạnh với loại tội phạm này

        - Thông tư liên tịch số 02/TTLT-BCA-VKSTC-TANDTC-BQP ngày 01/02/2018 của liên ngành trung ương quy định về trình tự, thủ tục, thời hạn, địa điểm bị can hoặc người đại diện theo pháp luật của pháp nhân thương mại phạm tội đọc, ghi chép bản sao tài liệu hoặc tài liệu được số hóa liên quan đến việc buộc tội, gỡ tội hoặc bản sao tài liệu khác liên quan đến việc bào chữa khi họ có yêu cầu theo quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự.

          Theo quy định này thì Viện kiểm sát 02 cấp phải có phương tiện để sao chụp tài liệu, số hóa tài liệu, ngoài ra tại VKS 02 cấp và tại Trại tạm giam Công an Tỉnh và các Nhà tạm giữ Công an cấp huyện phải có phương tiện để bị can, bị cáo đọc tài liệu được số hóa.

          Đến nay, VKS 02 cấp Bình Dương chưa có phương tiện để sao chụp tài liệu, số hóa tài liệu, đọc tài liệu được số hóa và chưa nhận được hướng dẫn của cấp trên. Do đó, kiến nghị VKSNDTC sớm có hướng dẫn về việc sao chụp tài liệu, số hóa tài liệu, đọc tài liệu được số hóa và cấp trang thiết bị thực hiện công việc này.

 Nguyễn Phước Trung - Phó Viện trưởng, Viện KSND tỉnh Bình Dương